Hội Chứng Cushing trên chó

Hội chứng Cushing xảy ra khi tuyến thượng thận sản xuất quá mức cortisol. Cortisol là một hormone steroid quan trọng, tham gia vào nhiều quá trình sinh lý của cơ thể, bao gồm điều hòa chuyển hóa, phản ứng stress và ức chế miễn dịch.

Nguyên Nhân

• U tuyến yên: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất (khoảng 80-85% trường hợp), thường là u lành tính sản xuất quá mức hormone adrenocorticotropic (ACTH), kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol.
• U tuyến thượng thận: U tuyến thượng thận, dù lành tính hay ác tính, cũng có thể sản xuất cortisol độc lập với ACTH.
• Sử dụng corticosteroid kéo dài: Việc sử dụng thuốc corticosteroid liều cao hoặc kéo dài có thể ức chế trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận và gây ra hội chứng Cushing.

Tỷ lệ mắc bệnh và giống chó thường gặp

• Tỷ lệ mắc bệnh: Ước tính khoảng 0.2% ở chó.
• Độ tuổi: Thường gặp ở chó trung niên và lớn tuổi (trên 6 tuổi).
• Giống chó thường gặp: Poodle, Dachshund, Terrier, Beagle, Boston Terrier, Boxer.

Triệu chứng lâm sàng

• Tiết niệu: Tăng uống nước (polydipsia) và đi tiểu nhiều (polyuria).
• Tiêu hóa: Tăng sự thèm ăn (polyphagia), bụng phệ.
• Da liễu: Rụng lông đối xứng, da mỏng, dễ bị nhiễm trùng, tăng sắc tố da.
• Cơ xương: Yếu cơ, teo cơ.
• Hô hấp: Thở hổn hển.
• Khác: Lờ đờ, thay đổi hành vi.

Hội chứng Cushing xảy ra khi tuyến thượng thận sản xuất quá mức cortisol.

Chẩn đoán

• Xét nghiệm máu: Tăng phosphatase kiềm (ALP), tăng ALT, tăng cholesterol, tăng glucose máu.
• Xét nghiệm nước tiểu: Tỷ trọng nước tiểu thấp, protein niệu.
• Xét nghiệm ức chế dexamethasone liều thấp (LDDST): Đây là xét nghiệm sàng lọc phổ biến nhất.
• Xét nghiệm kích thích ACTH: Giúp phân biệt giữa Cushing do tuyến yên và Cushing do tuyến thượng thận.
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm bụng, chụp CT hoặc MRI để xác định vị trí khối u.

Điều trị

• Phẫu thuật: Chỉ định trong trường hợp u tuyến thượng thận.
• Thuốc ức chế sản xuất cortisol:
  
  • Trilostane (Vetoryl): Ức chế enzyme tham gia vào quá trình sản xuất cortisol.
  • Mitotane (Lysodren): Phá hủy các tế bào vỏ thượng thận.
• Quản lý triệu chứng: Điều trị các biến chứng như nhiễm trùng, đái tháo đường, tăng huyết áp.

Bệnh lý đồng mắc và lưu ý trong điều trị

Hội chứng Cushing có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý đồng mắc như:

• Đái tháo đường: Do cortisol làm tăng đường huyết.
• Tăng huyết áp: Do cortisol làm tăng sức cản mạch máu ngoại vi.
• Nhiễm trùng: Do cortisol ức chế hệ miễn dịch.
• Viêm tụy: Do tăng triglyceride máu.
• Sỏi tiết niệu: Do tăng calci niệu.

Trong quá trình điều trị hội chứng Cushing, cần theo dõi sát sao các bệnh lý đồng mắc này và điều chỉnh phác đồ điều trị cho phù hợp. Đặc biệt, cần lưu ý đến nguy cơ hạ đường huyết khi sử dụng trilostane và nguy cơ suy thượng thận cấp khi sử dụng mitotane.

Nguồn: 

Ettinger, S. J., & Feldman, E. C. (2017). Textbook of veterinary internal medicine (8th ed.). Elsevier Health Sciences.

https://vcahospitals.com/know-your-pet/cushings-disease-in-dogs

Biên soạn: BSTY. Trần Vân Anh